Lastik ebatları değiştirilirse

[Aykut Gürkan]

LASTİK YENİLEME ÖNERİLERİ

Amaç:

Lastik ve araçtan beklenen her türlü performansın maksimum düzeyde alınabilmesi için; araçta, orijinal ekipman olarak takılan lastiklerin, ölçü, yük indeksi ve hız sembolüne sadık kalınması konusunu hatırlatmak.

Tüm lastik üreticilerinin yazılı ve sözlü tavsiyelerine rağmen, piyasada; ekonomik nedenlerle de olsa araçtaki orijinal lastikten daha düşük yük indeksli ve hız sembollü lastik kullanma eğilimi vardır. Böyle bir uygulama, araç el kitapçıklarında da belirtildiği gibi teknik olarak da uygun değildir.

Piyasa, lastik yanağındaki yük indeksi ve hız sembollerinin önemini tam olarak kavramış değildir. Teknik kataloglarda belirtilenin aksine; birçok araç kullanıcısı; yaptıklarının yanlış olduğunu bilerek veya bilmeyerek, genelde ekonomik nedenlerle aracın orijinal lastiğindeki servis tanımlamalarından daha düşük lastikleri takmaktadır.

Bu hata sadece oto kullananlarda değil Van, Panel Van, Pick-Up vb. araçları kullanan sürücülerde de hızla artmaktadır.

Orijinal lastik; araç ve lastik üreticisi firmaların ortaklaşa çalışarak, tüm koşullarda, araçtan en iyi performansı aldıkları lastiktir.

Yine orijinal lastik; yolda mükemmel tutunma sağlayarak, aracın tasarım hızına ve yükün hareket halinde araç üzerindeki dağılımına en iyi uyum sağlayan lastiktir.

Araçta yol ile teması sağlayan tek eleman lastiktir. Lastik ölçüsü, servis tanımlamaları (yük indeksi ve hız sembolü) ve şişirme basıncı, karşılıklı etkileşim içinde olan bir bütünü temsil eder. Bütünü oluşturan bu faktörlerden herhangi birisi değiştirildiğinde, lastiğin araç altında vereceği performans olumsuz yönde etkilenir.

Daha düşük servis tanımlamalarına sahip lastiğin kullanımı, aşağıdaki olumsuzlukları doğurur:

Araca daha düşük hız sembolüne sahip bir lastik takıldıysa, termo-mekanik baskı arttığından lastik daha fazla ısınır ve lastiğin yapısındaki karışımların bozulmasına neden olur.

Kauçuk karışımlarındaki bozulma süreci uzundur. Sürücü bu bozulmaların olumsuz etkilerini anında hissedemez.

Karışımın tutunma özelliği zayıflar ve sonucu fren mesafesi artar, virajlarda veya ani direksiyon hareketlerinde lastiğin tepkileri azalır.

Hız grubu hedef kitlesinin konfor beklentisi farklıdır.

Aracı, sahibinden başkası kullanabilir. Bu nedenle 2. adımdaki kullanıcılar hangi lastik takılı olduğunu bilemeyeceğinden ihtiyaç anında sonucu istenmeyen kazalara maruz kalabilirler.

Ayrıca aracın 2. el’e satışı sırasında da alan kişi lastiklere dikkat etmez ise yine aynı şekilde sonucu kötü kazalara maruz kalabilirler.

Lastikler araç altında sürekli olarak değişken yüke maruz kalır. Virajlarda, eğimli yollarda ve frenleme esnasında lastik başına gelen yük, statik durumunda gelen yükten çok daha fazladır.

Dinamik yük altındaki lastik; yol yüzeyinin de etkisiyle, deforme olur (karkasın şekil değiştirmesi, ezilmesi) ve ısınır. Lastikte oluşan bu gerilmeler bazen emniyet sınırlarını zorlar.

En tehlikelisi ise; lastiğin performansına ihtiyaç duyduğu bir tehlike anında, can ve mal emniyetini riske sokabilecek kazalardır.

Eğer araca, orijinal fabrika çıkışı 175/65 R 14 82H takılmışsa yenileme sırasında 175/65 R 14 82T lastik takılmamalıdır. Çünkü, yeni takılan lastik orijinale göre 20 km/saat daha düşük hız sınırına göre dizayn edildiği için mukavemeti daha düşüktür.

(Bazı kış lastiklerinde, Reinforced veya dört mevsim (M+S) lastiklerde hız sembolleri orijinal lastikten daha düşük olabilir. Bu durumda, lastik üzerinde belirtilen maksimum hız sembollerine uyulmalıdır.)Yedek lastik özel tip olabilir (Temporary Only), bu durumda da lastik üzerindeki hız sembolü geçerlidir.

Araç lastiklerinde emniyet limitleri çok yüksektir. Ancak daha düşük yük indeksli lastik takılması durumunda, lastiğin çalışması sırasında emniyeti tehlikeye düşüren sakıncalar doğabilir. Araca takılan orijinal lastik bütün bu gerilmeleri rahatlıkla karşılar.

Daha düşük yük indeksli lastikte ise problem çıkabilir.

Eğer araca, orijinal fabrika çıkışı 215/65 R15 100T TL lastik takılmışsa, yenileme sırasında 215/65 R 15 95H lastik takılmamalıdır.

Bu yapılırsa, fabrika çıkışı 800 kg yük taşımaya göre dizayn edilmiş lastik takılan bir araca, 690 kg yük taşıma kapasiteli lastik takılmış ve böylece lastiğe % 16 oranında aşırı yükleme yapılmış olur. Yukarıda belirtilen nedenlerden dolayı, lastik değişimlerinde, bir tavsiyede bulunmadan önce lastik yanak yazılarına muhakkak dikkat edilmelidir.

Sonuç olarak:

Lastik yenilerken, orijinal lastiğin servis tanımlamalarına sadık kalınmalıdır. Eğer lastiğin orijinalliği konusunda bir şüphe varsa; araç el kitapçığına bakılmalı, araç üreticisi firmaya ya da lastik üreticisi firmaya danışılmalıdır.

Tüm bunlara dikkat edilmezse;

Aracı, sahibinden başkasının kullanması durumunda (çocuklar, akraba, arkadaş, 3. şahıslar,özellikle araba kiralama şirketlerinde......)Aracın 2. ele satılması durumunda, alıcının farkında olmaması neticesinde

Aracın performansına ihtiyaç duyulduğu anlık zaman diliminde mal ve can emniyetini riske sokabilecek kazalara zemin hazırlanmış olur.

[Erkan Baydemir]

Tabloda takılabilir demiyor ki? Zaten hiçbir üretici ebat değişikliğini (çap) kabul etmez. Önemli olan

1- aşırı yükselip ya da alçalıp yol tutuşun bozulması ya da altını vurmanın oluşması

2- biryerlere sürtmesi ya da zincir takamama

3- süspansiyon elemanlarını eline alma.

bu üçü okey ise bence takılır.

Buradada 1-2 ufak düzeltme yapmak lazım.

Ebat değişikliği ile çap değişimi biraz farklı yorumlanır.

Şöyleki;

175/65 R14 ebatlı bir lastiğin 15" e dönüşümü 195/50 R 15 yada 185/55 R 15 dir.

175/65 R 14...583,1 mm

195/50 R 15...576 mm

185/55 R 15 ise 584,50 mm dir ( toplam yükseklikleri )

Belli limitler içinde kaldığı sürece,bu değişiklikleri çap değişikliği olarak tanımlamak biraz güç.

Yukardaki rakkamlar muadilleri olmasını gösteriyor.

Zaten yukardaki rakkamları üretici firmalar çap değişikliği olarak kabul etseydi onaylamazlardı ki bu değişiklikleri onaylıyorlar ( örn: fiesta 1.4 TDCI 175/65 R 14

195/50 R 15 .... ) ki ayrıca, jantlı talep olduğunda 195/50 R 15 li kombinasyonu takıyorlar.

Yukarda yazmış olduğunuz diğer 3 konuya ise kabaca katılmamak elde değil.

[Mehmet Göktürk]

Ben oldum olası geniş jantları sevemedim. dediğiniz gibi yoldaki en küçük bozukluk anında içeriye geliyor. Lastik kesiyor yarılıyor vs. Aile aracı için bence 14-15-16 uygundur. ufak araçlara 14 büyüklere de 15 belki 16. 16 lastikler son aldığımda 15 lere göre %75 pahalıydı.

Tabi slalom yapıp aracını limitine yakın kullanan arkadaşların biraz ödün vermesi gerekiyor.

Sarsılmayı göze almak gerekiyor.

Çap diye biraz eksik söyledim galiba, "dıştan ebat" daha doğru olabilir. Yüzde 10 kuralı da belki de gerçekten kural olarak kabul edilebilir. Yukarıdaki hesaplara aynen +1 diyorum.

Şu taksicilerin takografı ayarlattıktan sonra lastik küçültmesi vardır ya o aklıma geldi bu arada. NE kadar kar ediyorlar acaba. Taksicilere bir sayfa yapalım.

Bir de kliplerde görüyoruz hispanikler ve zenciler kocaman pickup lara ufacık lastik koyup araba yuksekligine indirirler. O da pek komiktir. yolunmuş tavuk gibi.

[Erkan Baydemir]

Benim 185/60 R14 idi orjinal lastikler ve 5.5 inc jantlarla

Sonra 195 /50 R15 aldim 7 inc jantlarla.

su an lastik duvarlarinda hic bombe yok. dümdüz. gayette memnunum. ama 6.5 olsaydi daha iyi olurdu. veya 7 ince 205 lik lastik tam uyar.

Sizin takmış olduğunuz 195/50 R 15 ebatlı lastiğin

ETRTO satandart tablosuna göre en uygun karşılığı 6" lik bir janttır.

Ha 7" lik bir janta takılamaz değil ama.

Yine ETRTO'ya göre,5,5 ila 7" lik aralıklarda takılabilir.

De işte tepkiler falan farklı oluyor.

Bakın size,şu anda sizin kullanmış olduğunuz jant-lastik kombinasyonuyla ilgi

ilginç bir şey söyliyim

Sizin jant-lastik kombinasyonunun lastik kesit genişliği ile

6" lik janta takılı olan 205/50 R 15 lik kombinasyon arasında 2mm fark var.

Yani sizin lastiğin kesit genişliği 211 mm iken 205 lik kombinasyonun genişliği 209 mm http://www.otoclubturkiye.com/forum/public/style_emoticons/default/laugh.png .Sizin lastiğiniz daha geniş şu anda yani

http://www.otoclubturkiye.com/forum/public/style_emoticons/default/laugh.png

Ama tekrar ediyorum takılamz değil,dediğim gibi tepkiler farklı oluyor.

Buda ayrıca çoookk uzun bir konu http://www.otoclubturkiye.com/forum/public/style_emoticons/default/rolleyes.gif

22 Ocak 2006 tarihinde Erkan Baydemir tarafından düzenlendi

[Erkan Baydemir]

Onun bir tablosu vardı.. Hangi jant ölçüsünde minimum hangi taban genişliği kullanılmalıdır gibi.. 6.0 için 175, 6.5 için 185, 7.0 içinde 195 ten aşağı değerde taban kullanmayın diyordu

Yok Mertol,tam olarak öyle değil.

Bak mesela sana,senin verdiğin lastik ebadının karşılığını söyliyicem ve ardından daha ilginç başka iki örnek vericem.

195/65 R 15 lik bir lastiği 5,5-7 lik bir aralıkta kullanabiliyorsun.

Şimdi gelelim diğer iginç iki örneğe;

195/65 R 15'i 5,5-7 aralığında takabiliyorken,

195/45 R 15'ise 6-7,5 aralığında takabiliyosun.

Bir diğeri;

215/55 R 16 yı 6-7,5 aralığında takabiliyorken

215/45 R 17'yi ise 7 ila 8 arasında takabiliyorsun http://www.otoclubturkiye.com/forum/public/style_emoticons/default/laugh.png

Yani,bunun mantığı biraz farklı.

Belirleyici parametreler,bazı koşullara göre değişkenlik gösterebiliyor.

Hep aynı kalmıyor. http://www.otoclubturkiye.com/forum/public/style_emoticons/default/rolleyes.gif

[Mehmet Mercan]

Aklıma gelmişken Dubleks tabiri edilen lastikler nasıl hava basınca şişiyor bugün düşünürken birden merak ettim. Sonuçta bu lastiklerde sadece Janta geçiriliyor jant ile lastik arası açık.

[Aykut Gürkan]

Basık seri lastik avantajları (Yakıt sarfiyatı artar ama)

* Yanal kararlılıkta artış

* Slalomda araç hakimiyetinde artış

* Daha iyi yol tutuş ve frenleme

* Jant yüzeylerinde daha fazla hava hareketi

* Kampana veya disklerin daha hızlı ısı tahliyesi

* Lastik topuklarına janttan geçen ısının azalması

* Tabanda daha geniş yüzeyle hava teması sonucu daha hızlı ısı tahliyesi

* Yanakta kısa bir bölgede esneme veya yanal zorlanma beraberinde daha az ısı

Not: Karşılaştırma açısından : 155/80 R 13 ölçüsündeki 155 mm kesit genişliğine sahip bir lastik; diğer şartlar aynı kalmak koşuluyla, 225/45 R 18 ölçüsündeki 225 mm’lik bir lastikle kıyaslandığında ısı üretimi 3.2 kat daha fazladır!

[Erkan Baydemir]

Aklıma gelmişken Dubleks tabiri edilen lastikler nasıl hava basınca şişiyor bugün düşünürken birden merak ettim. Sonuçta bu lastiklerde sadece Janta geçiriliyor jant ile lastik arası açık. http://www.otoclubturkiye.com/forum/public/style_emoticons/default/laugh.png

Bunu sağlıyan iki faktör var.

Birincisi,lastiğin topuğu

İkincisi ve daha önemlisi,jantın içindeki set

Uygun topuklu lastik,jantın dış kısmı ile o dış kısımdan yaklaşık 2-3 cm daha içerde bulunan setin arasına yerleşiyor.

Hani belki dikkat etmişsinizdir,lastik takılıp,şişirilirken "pat" diye bir ses çıkar.

İşte o ses lastiğin,bahsi geçen seti aşıpta, dudaklarla birleşmesinin sesidir.

Kabaca bu

[Erkan Baydemir]

Basık seri lastik avantajları (Yakıt sarfiyatı artar ama)

* Yanal kararlılıkta artış

* Slalomda araç hakimiyetinde artış

* Daha iyi yol tutuş ve frenleme

Aslında bu yukardaki iki madde,bütün araç ve kombinasyonlar için,tam olarak örtüşmüyor.

aslında bazı açılarda yol tutuş problemi bile yaratıyor.

Çünkü;

Daralan lastik yanağı,yüzeydeki bozuklukları kedni içinde yeterince abzorve edemiyor.

Bunun sonucunda,bu etkiye hazırlıksız olan aktarma organları yeterince tepki veremiyor.

Bunun en son halkası direksiyona yansıması,yani yönlendirme kabiliyeti yada direksiyon hakimiyetindeki negatif yansımalar.

Aracın,yüzeyden kaynaklanan ufak ve sert değişimlere bağlı olarak yol çizgisinden sapması ( aracın ani sağa sola dalmaları )

Düz yolda giderken,lastiğin yüzey ile temesının kısa süreler kesilmesi.

( tam oturucakmı bilmiyorum ama,hani aracın pınpon topu gibi zıplaması )

Ve tabiki bunlara bağlı olarak,aslında iyileştiğini sandığımız fren meselesindede

bazı durumlarda negatif yansımalar.

Bu tür yanlış kombinasyonların sulu zeminlerdeki olumsuz yansımalarıda ayrı bir konu.

Ama şunuda belirtmekte fayda var;

Bu yukarda bahsettiğim olumsuzluklar;

Her araçta ve her koşulda oluşacak diye bir kanı yanlış olur.

Aslında bütün bunların özünde, bütün bu jant-lastik kombinasyonlarının doğru seçilip seçilmediği yatıyor.

Araca ve koşullara göre doğru seçilecek jant-lastik kombinasyonları.

olumsuzlukları ortadan kadıracak yada en ezından minimize edicektir.

[Mehmet Göktürk]

Sizin takmış olduğunuz 195/50 R 15 ebatlı lastiğin

ETRTO satandart tablosuna göre en uygun karşılığı 6" lik bir janttır.

Ha 7" lik bir janta takılamaz değil ama.

Yine ETRTO'ya göre,5,5 ila 7" lik aralıklarda takılabilir.

De işte tepkiler falan farklı oluyor.

...

Sizin jant-lastik kombinasyonunun lastik kesit genişliği ile

6" lik janta takılı olan 205/50 R 15 lik kombinasyon arasında 2mm fark var.

Benim anlamadığım bişey var galiba. 6 lık jant ne demek? merkez mi? 16 inc kastetmiyosunuz herhalde. Merkez genişligi ile (6J5 gibi) lastik ebatının ne alakası var anlamadım. 6 lık jant dediginiz 16 inc de olamıyor. lastikler 15. ne anlıcaz şimdi? 195 50 15 R 89W bunların anlamını biliyorum. 6 inç nerede peki?

23 Ocak 2006 tarihinde Mehmet G tarafından düzenlendi

[Mehmet Göktürk]

Ok anladım. 195 205 vs vs ne kadar toleransla janta oturuyor o mesele. Yol tutuşla baya ilgili olabilir aslında. lastik yanağının esnemesi içeri dışarı sünmesi buna bağlı sanırım.

selamlar

[Erkan Baydemir]

Sende de ne biçim bir fantezi dünyası varmışta haberimiz yokmuş.. http://www.otoclubturkiye.com/forum/public/style_emoticons/default/laugh.png

Aahahaa

Diğer kombinasyonlara bakarsak;

1-.... dudaklara yapışmasının...

2-..... dudaklara kenetlenmesinin...

Yani valla aklıma daha makul bişey gelmedi http://www.otoclubturkiye.com/forum/public/style_emoticons/default/laugh.png

Türkçe'nin azizliği işte

[Fuat İlhan]

Aahahaa

Diğer kombinasyonlara bakarsak;

1-.... dudaklara yapışmasının...

2-..... dudaklara kenetlenmesinin...

Yani valla aklıma daha makul bişey gelmedi

Türkçe'nin azizliği işte :lol2:

Peki beyler önlre 185 arkalara 195 kar lastiği taksak ne olur

[Evren Erakçora]

Mehmet Hocam, teorik olarak dediğiniz lastik kalınlığı frenleme gücünü değiştirmez sözü pratikte pek doğru değil. Klasik fizik ideal şartlarda virajda savrulma ağırlığa bağlı değildir der. ( m. V2 / R = m. g. Ks bu denklemden iki taraftaki m(kütke) ler gider . Kütleye bağlı olmadığı çıkar. ) Ama pratikte diğer birçok faktör( aracın süspansiyon esnemeleri,rüzgar, hava sürtünmesi, vs) nedeniyle kütle viraj tutuşu etkiler.

12 Ekim 2009 tarihinde Evren Erak tarafından düzenlendi

[Çağlar Bayur]

Peki beyler önlre 185 arkalara 195 kar lastiği taksak ne olur

Ön tampon alt lastiğini kaybedersiniz.

[Mehmet Ali Keles]

Ön tampon alt lastiğini kaybedersiniz.

Arkadaslar focus 204 hb ghia aracımda 195 60 15 lastik var, 195 65 15 ile degistirsem ne gibi kötü etkileri olur bu hareketin. Bu sayede lastik basına 50 tl tasarruf saglıyorum.

[Sani Gerşon]

Arkadaslar focus 204 hb ghia aracımda 195 60 15 lastik var, 195 65 15 ile degistirsem ne gibi kötü etkileri olur bu hareketin. Bu sayede lastik basına 50 tl tasarruf saglıyorum.

 

%3'ü çok az geçiyor. Yapılabilir tabiiki. Zaten orjinal ölçüsü de 65 15 olmalı?