Subap Ayarı Motor Komp. Vs Bilgiler.

[Mehmet Taner Kadak]

SUPAP AYARI, MOTOR KOMPRESYONU ve SİLİNDİR KAÇAK TESTİ

Supap Ayarı:Emme ve egzoz supaplarının yuvalarına tam oturduğunda, supap sapı ile supaba hareket veren parça arasına, belirli boşluk verilme işlemine supap ayarı denir.

Gereği ve Önemi:Motor ısındıkça bütün diğer parçalar gibi, supap sistemindeki parçalar da ısınırlar. Isınan parçalarda meydana gelen boy uzaması, supapların açık kalmasına sebep olur.Yuvasına tam oturamayan supap. soğuyamaz ve yanma

tehlikesiyle baş başa kalır.Çünkü supaplar, üzerindeki sıcaklığın % 75'ini yuvasına oturduğunda yuvaya vererek, % 25' ini de supap sapından supap kılavuzuna vererek soğurlar.Ayrıca yuvasına oturamayan supap, kompresyon kaçıracağı için motor gücünün düşmesine de sebep olur.

Supabın soğutulması:Verilen boşluk miktarı fazla olursa, supapların hem açılması zaman olarak gecikir ve hem de yeterince açılamaz. Bu durumda yeterli karışım silindir içine alınamadığı için motor gücü düşer ve yakıt sarfiyatının artmasına sebep olur.

Ayrıca, supap sistemindeki parçaların darbeli çalışmasına ve aşırı supap sesinin

oluşmasına yol açar.

Supapların her zaman rahatça çalışabilmesi için, supap sapı ile supaba

hareket veren parça arasına, uygun miktarda boşluk verilir. Boşluk verme işlemine

de supap ayarı denir.Supap ayar değerleri her motor için farklıdır. Ayar değerleri aracın katalogunda belirtilir. Katalogla belirtilen emme ve egzoz supapları için ayar değerleri

sıcak ve soğuk motorlarda olmak üzere ayrı ayrı verilir. Supap ayarı, itici veya

külbütör manivelası üzerindeki ayar vidasıyla.ayar vidası yoksa ayar şimleriyle yapılır.

Supap Ayannın Yapılması:Doğru supap ayarı yapmak için genel prensip; ayarı

yapılacak supabın iticisi, birlikte çalıştığı kamın ökçesine temas halinde iken, supap sapı ile supabı iten parça arasına gerekli boşluğun verilmesidir.Supap ayarı için önce katalogdan emme ve egzoz supaplarına ait ayar değerleri bulunur

Soğuk ayar değerleri,motor soğuk iken uygulanır. Sıcak ayar değerleri, motor çalışma sıcaklığına ulasana kadar çalıştırıldıktan sonra uygulanır .Katalogla supap ayarı için tavsiye edilen başka ayar şekli varsa supap ayarı katalog tavsiyesine uygun olarak yapılır.Ayar şekline ait katalogla herhangi bir tavsiye yok ise, birinci silindir

senteye getirilir. Sentil belirli temas sıkılığında hareket edecek şekilde emme ve

egzoz supap ayarları yapılır.Daha sonra ateşleme sırası göz önüne alınarak sırayla diğer silindirler de senteye getirilip supap ayarları yapılır. Herhangi bir silindirin kolayca senteye gelmesi için müşterek çalıştığı silindir, supap bindirmesine getirilir.

Sentil

Ateşleme sırası, 1-3-4-2 olan sıra silindirli bir motorun supap ayarının

nasıl yapıldığım görelim. Bu motorda l inci ile 4 üncü piston, 2 inci ile 3 üncü

piston müşterek çalışır. Müşterek çalışan pistonların birisi supap bindirmesinde

iken diğeri sentede olur.

l inci silindirin sentede olması için, 4 üncü silindirin supaplarına bakılarak

supap bindırmesine getirilir ve linçi silindirin supapları ayar edilir. Ateşleme

sırası 3 üncü silindire gelmiştir. 2 inci silindirin supaplarım supap bindirmesine

getirdiğimiz zaman 3 üncü silindirin supap ayarı yapılır.

1 silindirin supapları supap bindirmesine getirilir ve 4 üncü silindirin supap ayarları yapılır. Ateşleme

sırası ikinci silindire gelmiştir. 3 üncü silindirin supapları supap bindirmesine getirilir

ve 2 inci silindirin supapları ayarlanır. Bu esnada krank mili 2 tur döndürülmüş olur.

Supap ayan yapıldıktan sonra motor çalıştırılır. Ayan yapılan supaplardan supap sesi geliyor ise supap sapında veya külbütör manivelasının supaba temas yerinde bozulmalar vardır. Bozulan kısımlar taşlanarak düzeltilir ve yeniden supap ayarı yapılır. Supap sesini kesmek için boşluğu azaltmak uygun değildir,

Hidrolik İticili Motorlarda Supap Ayarı:Hidrolik itici bulunan motorların normal bakımlarında supap ayarı gerekmez. Bazılarında ayar vidası veya ayar yeri de yoktur. Ancak supapların, supap yuvalarının, külbütör manivelalarının ve silindir kapağının taşlanma işleminden sonra iticilerin normal çalışma mesafelerinde değişme olup olmadığı kontrol edilir.Kontrol ve ayar işlemi araç katalogunda belirtildiği şekilde yapılır.Bazı hidrolik iticili araçta bu işlemin yapılması aşağıdaki gibidir.

1. Krank mili elle iki tur döndürülerek supap siteminin normal çalışıp çalışmadığı kontrol edilir,

2. Aracın yağ lambası sönene kadar marşa basılır. Böylece yağ kanallarının yağ ile dolması sağlanır.

3. Birinci silindirin pistonu senteye getirilir. Külbütör manivelası bu iş için hazırlanmış özel levye ile plancırın itici gövdesindeki yuvasına tamamen oturana kadar bastırılır. Bu durumda külbütör manivelası ile supap sapı arasındaki boşluk, özel kontrol sentiliyle ölçülür.

MOTOR KOMPRESYONU:Emme zamanında silindir içine alınan gazın, sıkıştırma zamanı sonunda yanma odasındaki oluşturduğu basınca sıkıştırma veya kompresyon basıncı (motor kompresyonu) denir.

Önemi:iş zamanında karışımın yanmasıyla meydana gelen basıca yanma sonu basıncı denir. Yanma sonu basıncı, kompresyon basıncının yaklaşık dört katıdır. Bu nedenle kompresyon basıncının, yanma sonu basıncım ne derece etkilediği ortadadır.Kompresyon basıncının yüksek olması, yanma sonu basıncının yüksek

olmasını sağlar. Yanma sonu basıncının yüksek olması, pistonların daha büyük

kuvvetle hareket etmesi ve motorun daha güçlü olması demektir.

Kompresyon basıncının düşük olması ise, yanma sonu basıncının düşük olmasına

yol açar. Yanma sonu basıncı düşük olunca da pistonlar daha küçük kuvvetle hareket

edeceğinden motor gücünün düşmesine ve yakıt sarfiyatının artmasına neden olur.

Ayrıca, motorun yağ yakması artar, rölanti devrinde, ağır yük altında tekler ve ilk

çalışması zor olur.

Her motorun kompresyon basınç değeri kataloğunda belirtilir. Günümüzde

kullanılan benzin motorlarının kompresyon basınçları genellikle 7-12 bar (kg/cm2) arasındadır.Motor kompresyon basıncı, kompresyon manometresi ile ölçülür.

Motor kompresyon basıncı emme ve egzoz supapları ile silindir, piston ve segmanlarının sızdırmazlığına bağlıdır. Kompresyon basıncı normal olan bir motorun emme ve egzoz supaptan, silindiri, piston ve segmanlar sağlam demektir.

Kompresyon basıncı düşük çıkan bir motorun supaptan ayarsız veya arızalı, silindiri, piston ve segmanlar (biri veya birkaçı) arızalı olduğu anlaşılır,

Motor Kompresyonunun Ölçülmesi ve Yorumlanması

1- Araç aküsü motoru 100 - 110 devirle döndürebilecek şekilde olmalıdır.

2- Motor çalışma sıcaklığına ulasana kadar çalıştırılıp durdurulur.

3- Motorun bütün bujileri sökülür.

4- Karbüratör hava filtresi sökülür.

5- Jikle kelebeği tamamen açık durumda iken gaz pedalına sonuna kadar basılır.

6- Kompresyon manometresi, birinci silindir buji yuvasına kompresyon kaçırmayacak şekilde bastırılır.

7- Marşa basılarak motorun dört beş tur dönmesi sağlanır. Kompresyon manometresinde okunan en yüksek değer bir yere yazılır ve kompresyon manometresinin havası boşaltılır.

8- Daha sonra sıra ile aynı işlem diğer silindirlere tatbik edilir.

Ölçülen değerler katalog değerine ne kadar yakın ise ve birbiri arasındaki

fark 0.6 bar (.10 Ib/inç2) dan az ise o kadar iyidir.

Katalog değeri 150 lb/ inç2 olan ve 120 bin km yapmış bir aracın motorunda

ölçülen kompresyon basınçları ve çıkan sonuçlar:

Örnek l: l. silindir 133 Ib/inç2

2. silindir 135 Ib/ınç2

3. silindir 137 Ib/inç2

4. silindir 138 Ib/inç2 ise

Yorum: Bu motorun kompresyonu çok iyidir ve işleme son verilir.

Örnek 2: l. silindir 118 Ib/ınç2

2. silindir 119 Ib/inç2

3. silindir 122 Ib/inç2

4. silindir 126 Ib/inç2 ise

Yorum: Bu motorun kompresyonu biraz düşük olmakla beraber yeterlidir.

Silindirlerde dengeli bir aşınma vardır ve işleme son verilir.

Örnek 3: l. silindir 100 Ib/inç2

2. silindir 105 Ib/ınç2

3. silindir 98 Ib/inç2

4. silindir 108 Ib/inç2 ise

Yorum: Bu motorun kompresyonu düşüktür. Bu durumda işleme devam

edilerek yağlı öiçüm yapılır. Kompresyon kaçağmın supaplardan mı yoksa

piston, segman, silindir üçlüsünden mi olduğu araştırılır.

9- Bütün silindirlere buji yuvasından yağdanlık ile bir miktar yağ sıkılır.

10- Marşa basılarak motora bir kaç'tur attırılıp, silindir içine sıkılan yağın

segmanların çevresine dağılması sağlanır,

11- Bu kez de silindirler yağlı iken aynı ölçümler tekrar edilir. Alınan

sonuçlar birinci ölçümdeki sonuçlar ile mukayese edilir.

Yorum: Yağlı ölçümde okunan kompresyon basıncında çok fazla yükselme

var ise pistonlar, segmanlar, silindirler arızalıdır. Arıza birinde, ikisinde veya

hepsinde olabilir.

Yağlı ölçümde okunan kompresyon basıncında çok fazla yükselme yok

ise supaplar, supap oturma yuvaları, supap kılavuzları, supap yayları arızalıdır.

Arıza birinde, ikisinde veya hepsinde olabilir.

Silindir Kaçak Testi:Silindir kaçak testi, sente konumunda olan silindirin buji yuvasından yanma odasına basınçlı hava vermek suretiyle hava kaçaklarının yerini ve kaçağa sebepolan arızalı parçanın kesin tespit edilmesi için yapılır.

Önemi:Silindir kaçak testinin önemi, bir motorun yalnızca bujilerini sökerek piston, segman, silindir, emme supabı, egzoz supabı, kapak contasından kaçak ve yanma odasında çatlak olup olmadığının kesin olarak tespit etmesin! sağlamasıdır.

Böylece, çok az zaman harcayarak ve gereksiz masrafa girmeden arızalı parçaların kesin olarak tespit edilmesi sağlanır.Silindir kaçak testinin temel prensibi sente konumunda olan silindirin yanma odasına buji yuvasından basınçlı hava vererek, havanın kaçmasına sebep olan arızalı parçayı tespit etmektir. Bu test, özel silindir kaçağı test cihazı ile yapılabileceği gibi her tamircinin kendisinin yapacağı adaptör ile de sonuç almaşı mümkündür. Burada yapılması gerekli iş, eski bujilerin izolatörünü

kırılarak buji içi boşaltılıp,üzerine basınçlı hava hortumunun bağlanabileceği bir

parçanın kaynak edilmesidir.Yanma odasına verilen havanın basıncının 7-14 bar

(kg/cm2) olması gerekir.

Silindir Kaçak Testinin Yaptiması ve Yorumlanması:

1- Motor çalışma sıcaklığına ulasana kadar çalıştırılıp durdurulur.

2- Motorun bütün bujileri sökülür.

3- Karbüratör hava filtresi sökülür.

4- Radyatör kapağı çıkartılır.

5- Karter havalandırma borusu sökülür.

6- Birinci silindir senteye getirilir. Araç birinci vitese takılarak el freni çekilir.

7- Cihazın ayarı yapıldıktan sonra adaptörü, birinci silindir buji yuvasına takılır.

8- Yanma odasına basınçlı hava verilir,

9- Cihaz üzerindeki göstergeye bakılır. Göstergede % 5 kaçak okunması

normal kabul edilir. % 20 yi aşan kaçak miktarı motorun verimsiz çalışacağım

ifade eder. Bu durumda arızalı parçaların değişmesi gerekir.

10 - Kaçak miktarı tespit edildikten sonra, kaçağın yeri aranır.

- Karter havalandırmadan gelen hava, piston, segman ve silindirin

aşınma miktarım gösterir.

- Karbüratör hava boğazından hava sesi dinlenir. Hava sesinin

duyulması, emme supabından kaçak olduğunu gösterir.

- Egzoz borusu çıkışından hava sesi dinlenir. Hava sesinin duyulması,

egzoz supabından kaçak olduğunu gösterir.

- Radyatör içindeki soğutma suyu içinde hava kabarcıklannın görülmesi

yanma odasında çatlak olduğunu veya conta anzası olduğunu gösterir.

- Komşu silindirden hava çıkması conta arızasını gösterir.

11-Aynı işlemler sıra ile diğer silindirler için yapılır.

Atmosfer Basıncı, Vakum, Manifold Vakumu

a) Tanımıünyayı çepeçevre saran hava tabakasına atmosfer denir. Atmosferde %21 oranında oksijen, % 78 oranında azot, % l oranında su buharı ve diğer gazlar bulunur. Atmosferin, deniz seviyesindeki l cm2 alana düşen ağırlığına da atmosfer basıncı denir ve değeri 1,033 kg/cm2 dir. Atmosfer basıncı deniz seviyesinden yükseldikçe azalır. Otuz kilometre yükseklikte ise yok denecek kadar azdır.

Atmosfer basıncının altındaki basınç değerlerine vakum denir. Vakum

kısaca düşük basınç demektir. Manifold vakumu ise, emme zamanında pistonların

silindir içinde meydana getirdiği vakumun, emme manifoldundaki etkisidir.

Önemi:• Normal bir motorda, motor rölanti devrinde çalışırken manifold vakumunun

değeri 17 - 22 inç civa sütunudur. Manifold vakumu, gaz kelebeğinin açıklık durumuna göre belirli değerler alır. Bu vakumun ölçülmesi ile motor supapları,piston, segman, silindir aşıntıları, avans ayan, rölanti karışım ayan, supap açılma zamanlarının doğruluğu, egzoz sisteminde tıkanıklık olup olmadığım anlamak mümkündür.

Vakumu ölçen cihaza vakummetre denir. Vakummetre emme manifolduna

veya manifolddan vakum alan bir yere sızdırmaz olarak bağlanır.

Manifod Vakumunun Ölçülmesi ve Yorumlanması:

1- Motor çalışma sıcaklığına ulasana kadar çalıştınlır.

2- Emme manifolduna vakummetre, motora da takometre bağlanır.

3- Marş vakumu ölçülür.

4- Motor çalışırken manifold vakumu ölçülür.

Marş Vakumunun Ölçülmesi

Marş vakumu, motor hakkında ön fikir edinmek için ölçülür. Bu kontrol için;

- Bobin yüksek voltaj kablosu sökülür.

- Gaz kelebeği kapalı, jikle kelebeği açık konuma getirilir.

- Emme manifoldu ile ilgili bağlantı uçları varsa (karter havalandırma gibi)

bağlantılar sökülerek delikleri kapatılır.

- Marşa basılarak manifold vakumu ölçülür. Ölçüm sırasında motor devri

100 devirden aşağıda olmamalıdır.

Vakummetrede okunan değer yüksek, cihazın ibresi sabit duruyor ise

motorun iyi durumda olduğu; değer düşük, ibre sabit ise bütün silindirlerde

kompresyon düşüklüğü tahmin edilerek işleme devam edilir.

Alintidir.

8 Haziran 2009 tarihinde Mehmet Taner Kadak tarafından düzenlendi

[Karani Gülistan]

Teşekkürler,çok faydalı bilgiler edindim.

[Salim İmamoğlu]

Evet güzel bilgiler,bende bugün okulda beceri sınavına girmiştim kompresyon testini sormuşlardı

[Erkan Kıyak]

Ben aracıma sübap ayarı yaptırmak istiyorum ama yapayım derken tümden bozmalarından korkuyorum, 2000 ile 2500 devirler arasında özellikle yokuşlarda hafif bi şıkırtı sesi duyuyorum ama ne performansta ne de yakıtta bi problem yok, kimileri de bu devirler arasında hafif şıkırtı normal diyor, ne yapsam bilemiyorum, var mı bir önerisi olan? Kime yaptırmak lazım bu ayarı? Ya da şu an için yaptırmamak mı lazım?

[Zafer Ofli]

Muhteşem bilgiler. Teşekkürler

[Erkan Kıyak]

Focus 1 1.6 motorların katalog kompresyon değerleri nedir?

[Ayhan Onaran]

Bilgiler gerçekten çok güzel.Teşekkürler.Ancak bütün bunları uygulayan ve yorumlayan kaçtane usta vardır?Ankara böyle bir usta varsa tanımak isterdim

[Mustafa Tüfekçi]

Focus 1 1.6 motorların katalog kompresyon değerleri nedir?

Evet nedir nedir nedir

Bu arada bir birim kargaşası var gibi

Ib/inç2

kg/cm2

bar

psi

bunlar bir birine tam eşit değil sanırım.

http://www.pakkens.com.tr/basnc-oelcerler....;category_id=75

geçen gün şunun gibi bir ürünle ölçtürdüm. ama onda kg/cm2 diyordu üstte 0 dan 20 küsüre kadar allata 0 dan 300 ü kadardeğerler vardı.

4 silindirde 12 civarı çıktı ki usta sorun yok dedi. zaten sıfır araçta 13 civarı çıkar belki araca karbon temizliği yaparsan biraz daha yükselir ama sorun yok dedi. 30 bin km önce ilk defa yapmıştım. Osman ustanın alette 16 küsür çıkmıştı ( ki o yukardaki ürüne göre 12 kg/cm2 =170 psi) bu birim karmaşasından mı oluyor. Ve 1.6 zetec için sıfır motorun değeri nedir?

Ha bide ustaya segmanlarda sorun var mı nasıl anlarız dedim. Bu sıkıştırmayı ölçer dedi yağ segmanın ölçmez. yağlı yapalım dedim gerek yok dedi ( üşendi gibi )

kg/cm2 = 0.9804 bar'mış

[Zekeriya Kahraman]

Arkadaslar mk2 ye sübap ayari yapiliyor mu ? yapiliyorsa eksoz ve emme sübaplari kaç olmali ? saygilar.

29 Mayıs 2013 tarihinde Engin Deniz tarafından düzenlendi

[Engin Deniz]

Buradan devam edelim

[Çağlar Bayur]

Arkadaslar mk2 ye sübap ayari yapiliyor mu ? yapiliyorsa eksoz ve emme sübaplari kaç olmali ? saygilar.

hidrolik tapetlidir, soruna göre şim ayarı (değişimi) olabilir veya tapet değişimi gerekebilir.

[Zekeriya Kahraman]

Tesekkür ederim mehmet bey bilgiler için sayygılar