Lastiklerle ilgili birkaç hatırlatma

[Aykut Gürkan]

FLATSPOTTING

Sorun: Uzun süreli park halindeki araçların altındaki lastiklerin tabanında oluşabilecek “geçici düzleşme” ve sonucunda aracı kullanmaya başlayan sürücünün titreşim problemiyle karşılaşması.

Araç; uzun süre, hiç hareket ettirilmeden park edildiğinde, lastiğin yere temas eden alanı dairesel bir biçimden düz bir biçime dönüşür. Böylece, o bölgedeki yapıyı oluşturan elemanlarda geçici düzleşme olur. Konu; tamamen, lastiğin fıziksel/yapısal özelliklerinden kaynaklanır.

Araç hareket ederken;

Lastiğin karkasını (iskeletini) oluşturan herbir kord ipliği -lastiğin dönüş hızına eşit olarak- yere çarpar. Lastiğin bir tam turunda; herbir kord yere temas eden alanda çalıştığından dolayı, belirli bir baskı altına girmeye zorlanır. Bu baskı herbir kord için aynıdır.

Araç park edildiğinde;

Önce, lastik ısısı ortam ısısından yüksektir. Sonra;lastik bünyesindeki ısıyı

yavaş yavaş dış ortama transfer ederek soğur. Böylece ortam ısısıyla aynı değere gelir. Bu esnada; yere temas eden alandaki karkas ve diğer elemanlar (taban

kauçuk karışımı, 0

[Aykut Gürkan]

TWI (Tread Wear Indicator)Taban aşınma göstergesi.

Lastik taban deseni üzerinde 1,6 mm yükseklikteki settin yerini belirtir. Lastik taban aşınması bu sete kadar indiğinde lastiğin yenisiyle değiştirilmesi gereklidir.

Can ve mal emniyeti, sürüş güvenliği ön plana çıktığında lastik taban diş derinliği 2 mm’ye indiğinde mutlaka yenisiyle değiştirilmelidir. Kış lastikleri için bu limit 3mm’dir.

REINFORCED: Standart yükten daha fazla yük taşınması gerektiğinde (örn; mini van lastikleri, römork takıldığında çeken aracın lastikleri...)

Bu tip lastiklerin karkas mukavemeti artırılmıştır.

225/55 R 16 TL 95 (690 Kg/lastik) V (240 Km/Saat hız)

225/55 R 16 TL 99 (775 Kg/lastik) H (210 Km/Saat hız) REINFORCED

EXTRA LOAD (XL): Tip lastikler de aynı reinforced lastikler gibidir. Daha fazla yük taşırlar

AQUAPLANING

Aracın ıslak zeminde belirli bir hıza ulaştıktan sonra, lastiklerin yerle temasının kesilmesi sonucunda kızaklamaya girmesi ve tekerleklerin direksiyona cevap

vermeden aracın kaymasıdır.

Kanallar içindeki su miktarı, kanalların su tahliye oranından yüksekse, su haraket etmeyecek “buz” etkisi oluşturacaktır. Bu durumda tekeleğin dönme hızının

önemi maksimum düzeydedir

Günümüzde lastiklerin performans sıralaması, lastiğin ıslak zemindeki davranışı ile ilgili olan Aquaplaning’de gösterdikleri performansa göre yapılmaktadır.

Ayırdedici önemli bir performans göstergesidir. Aquaplaning’de önemli olan, lastik deseninin yere temas eden alandaki suyu tahliye etme yeteneğidir.

Bunu en iyi şekilde sağlamak için günümüzde lastik desen tasarımı, bilgisayardaki yoğun simülasyon çalışmaları neticesinde yapılmaktadır. Daha sonra bu desenler deneme pistlerinde değişik şartlarda test edilmektedir.

Aquaplaning, sürüş esnasında meydana gelen anlık bir olaydır. Her geçen gün son derece hızla değişen ve gelişen otomobillerin ıslak zeminde kontrol edilmesinde ve daha yüksek hızlarda da araçtan performans alınmasında, lastiklerin fonksiyonu çok önemlidir.

[Aykut Gürkan]

KAMBER: Tekerlek üst kısmının araç dışına (pozitif kamber), ya da içine (negatif kamber) yaptığı eğimdir. genelde pozitif kamber verilir.

Direksiyon ve süspansiyon parçalarına gelen gerilimleri azaltır, yoldan gelen darbeleri minimize eder, düz gitme kararlılığına yardımcı olur ve lastikten uzun ömür almaya katkıda bulunur.

Başlık pimi ve burçlarda düzensiz aşınmaların sebeplerinden biri Kamber ayarsızlığıdır.

İki tekerlek arasında açı farkı varsa pozitif Kamberi fazla olan tekerlek yönünde çekme olur.

Lastiklere etkisi:

Lastik iç omuzlarında hızlı aşınma (Negatif Kamber)

Lastik dış omuzlarında hızlı aşınma (Pozitif Kamber)

Tekerlek araç dış tarafına doğru eğildiğinde (+Kamber) dolayı araçta hem çekme olacak hem de bu lastik dış omuzlardan hızla aşınacak.

Önlerde farklı Kamber olması durumunda +Kamber’li tekerlek yönünde araç çeker.

* Tüm bunlar sürüş konforunda azalmaya sebep olacaktır.

[Aykut Gürkan]

KASTER:

Dingil pimi ekseninin dikey doğrultu ile yaptığı açıdır.

Araç yükünün, dingil pimi vasıtasıyla tekerlek temas merkezinin önüne (pozitif) ya da arkasına (negatif) düşmesidir, genelde pozitif verilir.

FONKSİYONU: Sürüşte kararlılık, dönüşte kolaylık sağlar ve direksiyon çevirmeye yardımcı olur. Düşeyle oluşan açı aracın arka tarafına doğru ise “+”, tersi durumda “-” kabul edilir.

BOZUK AYARDA ARACA ETKİSİ:

* Aracın gezinmesi (+Kaster)

* Yönel kararlılığın azalması (-Kaster)

* Yoldan alınan darbeleri sürücüye yansıtma (+Kaster)

* Önlerde farklı Kaster açısı olması durumunda aracın negatif kasterli tekerlek yönünde çekmesi

Not:Lastik aşınmasında etkin rol oynamaz, sürüş keyfini bozar.