Röle Nedir, Nasıl Bağlanır, Röleyle Neler Yapılır ?

[Mehmet Ozyurek]

Röleler küçük akımlarla çok büyük akımları kontrol edebilmek için kullanılan ve elektromıknatıs prensibi ile çalışan anahtarlardır.

 

Sonsuz sayıda  kombinasyonla kullanılabilmektedir. Her ne kadar bazı elektronik malzemeler (Transistör, tristör, triak ve daha çok sayıda yarı iletkenler) rölelerin yerini almaya çalışmakta ise de hatta bir ölçüde başarıya ulaşmış olsalar da röleler olmazsa olmaz olarak kalmış ve çok daha uzun süreler kalacaktır.

Çalışma prensibi olarak, manyetik bir nüve etrafına sarılmış iletken üzerinden akım  geçirerek manyetik alan elde etmek ve elde edilen manyetik alandan yararlanarak mekanik bir hareket kazanmaktır.

Daha da özetleyecek olursak, elektrik enerjisini mekanik enerjiye çeviren bir yapı diyebiliriz.

Neden röle kullanıyoruz? Sorusu akla geldiğinde de rahat açıklayabilmek için şu örneği verebiliriz;

Aracımızın içindeki kontak anahtarından marşa basmak istediğimizde şayet röle kullanmamış olsaydık baş parmağımız kalınlığındaki iki kabloyu direksiyon yakınlarına taşımak ve orada minimum 20cm. X 20cm. ölçülerinde mekanik bir anahtarla birleştirmek ve motor çalışınca da ayırmak gerekecekti.

Aracımızda, işyerlerimizde, evlerimizde ve daha birçok yerde hayatımızı kolaylaştıran rölelerin işlevleri çok önemli.

30 – 40 Kilovat gücünde motoru olan bir yük asansörünün kabin içindeki dokunmatik ve küçücük bir buton ile koca asansörü nasıl hareket ettirdiğimizi düşünecek olursak rölenin önemi daha iyi anlaşılır.

Kısa bir anlatımla “Zayıf akımlarla güçlü akımları kontrol edebildiğimiz elektromekanik anahtarlardır.” Diyebiliriz. (Tabii bazı kurallara bağlı kalmak koşulu ile.

 

Peki rölelerle neler yapabiliriz; Bu kısım o kadar geniş ki, aslında tamamen hayal gücümüze bağlı..

Bu bölümde, hangi rölelerle neler yapabilirizi üretici notları ve kendi hayal gücümle birleştirerek örneklemeye çalışacağım.

Sizlerden de destek bekliyorum.

 

Ani Fren İkaz Rölesi

 

 

Üreticinin açıklaması

Ani Fren ikaz  Rölesi, bir tehlike anında araçta yapılan ani fren arkadan gelen aracın emniyet mesafesini koruması amacı ile dörtlü ikaz lambalarını otomatik olarak çalıştırır ve  kazalara engel olur.Bu ürün, hareket halindeki aracın sert bir fren ile durdurulma isteği sırasında gidiş yönüne ilerlemek isteyişinden doğan karşı kuvvetin şiddetinin ölçülmesi ve değerlendirilmesi esasıyla çalışmaktadır. Ani Fren Rölesi aktif hale geldikten sonra dörtlü ikaz lambaları flaşör çakma hızında 10 defa yanıp sönecek böylece arkadan gelen bir araç varsa ikaz etmiş olacaktır. Ancak yanıp sönme sayısı 10 olmadan sağa veya sola dönüş işareti verilmek üzere sinyal kolu hareket ettirilirse fren ikaz çıkış sinyali kesilir ve dönüş işareti kol kapatılana kadar devam eder.

 

Ani Fren İkaz Rölesi Bağlantı şeması

 

 

Uygulamaya ait bir video

 

 

Mini Röle (changeover)

Üreticinin açıklaması

30 nolu terminal girişindeki enerjinin, röle bobininde enerji yokken (87a) nolu terminalden çıkışını sağlayan, röle bobinine enerji verildiğinde (87a) terminalinden çıkışı keserek(30) nolu terminaldeki girişin (87) nolu terminalden çıkışını sağlayan röledir.

Yüksek akım kapasitesine sahip açık va kapalı kontakları sayesinde bir çok yerde güvenle kullanılabilmektedir. Buna karşılık düşük bobin akımına ihtiyaç duyması açısından tercih sebebi olup, sürekli enerji altında kalmaya uygundur. Bobin terminalleri olan (85) ve (86) nolu terminallerin pozitif (+) veya negatif (-) ayırımı olmadığı için her iki yönde de bağlanabilme özelliği vardır. Yüksek akımlı kapalı ve açık kontağa ihtiyaç duyulan her yerde güvenle kullanılır.

 

Mini Röle Bağlantı Şeması

 

 

Changeover Röle ile amerikan park sinyali yapmak için şema

Bu bağlantı biçimi ile tercihen yan veya ön sinyal ampullerimiz parkları açtığımız zaman sürekli yanacak, sinyal vermeye veya dörtlüleri yakmaya başladığımız an sinyal verecek, sinyali kapatınca yine sürekli yanmaya devam edecektir.

 

Amerikan Park Bağlantı Şeması

 

 

Changeover Röle ile Gündüz Farı Bağlantı Şeması

Bu bağlantı biçimi ile, kontağı açtığımızda gündüz farlarımız sürekli yanacak, parkları kapattığımızda sönecektir, parkları kapatınca yine gündüz farlarımız yanmaya devam edecektir.

 

Gündüz Farı Bağlantı Şeması

 

Ani fren ikaz rölesi ve changeover röle kullanılarak fren lambasının kullanılması

Bu iki röle kullanılarak, asıl amacı araçlarımızdaki sinyalleri (dörtlüyü) yakmak olan ani fren ikaz rölesi ile fren lambalarını yakmak mümkün hale geliyor..

 

Ani Fren İkaz Rölesi Bağlantı Şeması

 

Uygulamaya ait bir video

Mini Röleler

 

 

 

Üreticinin açıklaması

12V / 30A 4 fişli, 12V / 30A 5 fişli, 24V / 20A 4 fişli, ve 24V / 20A 5 fişli olmak üzere dört farklı tipte üretilmektedir. ELO Mini Röle'nin her dört tipinde de bobin sarımları sürekli enerji altında kalmaya uygun olarak tasarımlanmıştır.

 

Mini Röle Bağlantı Şeması

 

 

Bu röleyi en çok kullandığımız alan, xenon bağlantılarıdır

Xenon bağlantı şeması

 

Far Yakma Rölesi

 

 

Üreticinin Açıklaması

Dünyanın birçok ülkesinde araçlar trafikte seyir halindeyken kısa huzmeli farların gece veya gündüz ayırımı yapmaksızın yanıyor olması zorunlu hale gelmiştir. Ve genellikle manuel yakılan farların yanar duruma getirilmesi unutulmaktadır. İşte bu nedenle ELO, kısa huzmeli farların gece – gündüz veya yaz – kış ayırımı yapmaksızın otomatik olarak yanmasını sağlayacak Akıllı Far Rölesi'ni üretmektedir.

 

Bağlantı Şeması

 

Stop Zaman Rölesi

 

 

Üreticinin Açıklaması

Stop Zaman Rölesi araç motoru çalıştırıldıktan sonra isteğe bağlı olarak otomatik veya manuel devreye alınabilen bir zaman rölesidir. Araç stop edildikten veya kontak anahtarı kapatıldıktan 30 saniye sonra otomatik olarak çıkışı kesme kabiliyetine sahiptir. Akü pozitif ( + ) çıkışı sigortadan geçtikten sonra direkt olarak ( 30 ) nolu terminale bağlanır.

( 31 ) nolu terminal her zaman olduğu gibi direkt negatife ( - ) bağlanmalıdır. ( 85 ) numaralı terminal kontak anahtarı açıldığında pozitif ( + ) alacak şekilde bağlı olmalıdır. ( 87 ) nolu terminal ise alıcıya pozitif ( + ) çıkış verecek olan bağlantı terminalidir.

 

Bu röleye farklı bir amaç yüklemek istedim ve follow me home yapalım dedim..

Kontağı kapayıp kapıları kilitlediğimizde, bu röle, bizim belirleyeceğimiz dış ışıkları 30 saniye boyunca yakmaya devam edecektir.

Dikkat edilmesi gereken, rölenin 120 Watt olduğudur.. Bağlayacağımız ışık toplamı 120 Wattı geçerse, ikinci bir mini röle ile bu röleye binecek yükün hafifletilmesi gerekir..

Örnek: Ön parklar, 21+21 Watt Arka parklar 21+21 Watt Ayna altı aydınlatmalar 5+5 Watt olan bir sistemde, rle bağlamadan bunların hepsini yakabilirsiniz. Ancak, ön sisler genelde 55+55 Watt, Geri vites lambası 21+21 Watt, ayna altı aydınlatmalar 5+5 Watt şeklinde bağlamamız gerekirse ön sisler için mini röle ile elektriği aküden almak gerekir..

 

 

 

 

Şemalar örnektir, her araçla uyum sağlamayabilir. Sorumluluk uygulama sahibindedir. 

[Mehmet Kaya]

Emmi eline sağlık.

[Mustafa Tüfekçi]

far yıkama rölesini de bekliyorum. ama orjinali gibi zamanlayıcılı olacak. farlar açıkken cam yıkamaya bir kez basınca 5 sn far yıkama pompası da çalışacak, sonra cam yıkamaya basmaya devam edilse bile far yıkama pompası duracak. ve bi 30-40 sn içinde tekrar cam yıkama aktif edilsede far yıkama çalışmayacak. ( orjinali bunun gibi çalışıyor)

7 Ağustos 2013 tarihinde Mustafa Tüfekçi tarafından düzenlendi

[Muharrem Ersin Başaran]

Mehmet abi gerçekten güzel bilgiler.Çok teşekkürler.Bu örneklerle uygulama yapılır.Roleleri temin edebilirsem .

[Mehmet Mercan]

Yılların tecrübesi aktarılmış. Yeni başlayanlar için oldukça faydalı bir referans olmuş. Eline sağlık Mehmet abi.

[Hamit Akkuş]

   

[Oğuzhan Demir]

Lisede öğretmenlerim senin gibi ders anlatabilselerdi keşke Emmi, sonradan çok uğraştırdılar Yinede buradan hepsine sonsuz sevgi ve saygılarımı yolluyorum Kralsın Emmi, elini attığın her işi tam layığıyla yapıyorsun  Çok güzel ve düzenli bilgiler....

[Serkan Turan]

Abim eline sağlık..  

[Şükrü Abay]

Teşekkürler

[Servet Aydın]

Xenon kıt bağlantısında kullanılan role hatalı. Çift 87 çıkış olacak. 87a yazan role kullanılmayacak. Bilgilerinize.

[Mehmet Ozyurek]

Xenon kıt bağlantısında kullanılan role hatalı. Çift 87 çıkış olacak. 87a yazan role kullanılmayacak. Bilgilerinize.

 

Düzelttim kardeşim.. teşekkür ederim..

de, belki tek tek yakacağım, belki birini yakınca diğeri sönsün istiyorum... demi ama

[Hasan Karabekiroglu]

Mehmet abi yanlış meslek seçmişsin sen... bence bırak sigortacılığı.. .elektroniğe başla...

[Servet Aydın]

Düzelttim kardeşim.. teşekkür ederim..

de, belki tek tek yakacağım, belki birini yakınca diğeri sönsün istiyorum... demi ama

Biliyordum iki kırık tahta olduğunu

[Fikret Özsoy]

Mehmet Bey güzel anlatım olmuş, kitap gibi, eline sağlık.

Hayırlı bayramlar...

[Misafir]

Emmi ellerine sağlık, mükemmel bir anlatım olmuş. Bilgilerin ne kadar faydalı olduğunu söylemeye gerek yok sanırım, kendi konuşan bilgiler bunlar  

[Uğur Kamil]

Mehmet abi eline sağlık güzel bilgiler.

[Turgut Bakar]

benim araçta da bu roleden varda nerde nasıldır anlamam,acil fren durumlarında açıyor dörtlüyü,yalnız isim vermek gibi olacak ama insignia larda görmü

ştüm birder audi sanırım.ani fren durumlarında fren stoplarındaki ışıklar hızlıca yanıp sönüyordu.acayip hoşuma gitmişti,öyle bi aracım olsa güzel görünüyo diye arada yakarım:) sözün özü benim stoplara da böyle bi sistem olabilir mi,maliyetlimidir?araç 09 focus

[Ergin Ertuğrul]

Yararlı bir paylaşım olmuş  ,özellikle benim gibi bu konuda hiç bilgisi olmayanlar için 

[Serhan Gürbüzol]

Malum forumumuzda arkadaşlarımız araçlarında olmamasına rağmen bazı özellikleri araçlarına uygulamak istiyorlar bu nedenle yerinde ve sade anlatımlı bir paylaşım olmuş teşekkürler, emeğine sağlık   

[Mehmet Ozyurek]

sözün özü benim stoplara da böyle bi sistem olabilir mi,maliyetlimidir?araç 09 focus

Bahsettiğiniz sistemi yukarıda paylaştığım şema ile her araca uygulamak mümkün. Röleleri http:www.elo.com.tr den temin etmek mümkün.

[Lokman Ceritlioğlu]

aydınlatıcı bilgiler için sağol emmi, doğrusunu söylemek gerekirse ben hiç bir şey  anlamadım, bu elektrik ve elektronikten anlayanların işi.

[Mehmet Ozyurek]

aydınlatıcı bilgiler için sağol emmi, doğrusunu söylemek gerekirse ben hiç bir şey anlamadım, bu elektrik ve elektronikten anlayanların işi.

Bişey lazım olursa Servet yapar abi. Bu konu Servet'e uzak olanlar için.

[Fatih Başaran]

Rölenin önemine dair küçük bir not

 

3 ay önce sis lambası bağladım parklara direk parklardan aldığım elektriği , ve sinyal kolum yandı yaklaşık 300 lira masraf açıldı :)elektrikçi rolesiz olmaz kola cok yük binmiş dedi, 

 

tesisatı yaptırdım role taktırdım , sislerim düzgündü sonra amerikan park bagladım ek olarak park tesisatım su anda yine yandı

[Mehmet Ozyurek]

Sis farını parka bağlamak yanlış ama

Keşke harici bir anahtar bağlasaydınız.. 2 lira.. 

 

[Önder Kuru]

Benim sormak istediğim bir şey var. Misal ben sislere follow me yapmak istiyorum ve röleye tavan lambasından tetik verdiğimde 87 nolu terminalden + akımı sislere verdiğimde sisler yansın istiyorum. Diyelim bu bağlantıyı yaptım ve ben aynı anda içerinden sisleri açarsam, yani sislere aynı anda iki farklı yerden + akım gelirse bir şey olur mu?

 

Bu benim şu anki follow me led bağlantım.

 

 

1 ve 2 nolu kablolar 85 ve 86 nolu terminallere bağlanacak (sırası önemli değilmiş.) 

 

30 nolu terminale de aküden + akım verilecek. sislerde zaten şase varmış. 87 nolu terminalden sislerin + kablosuna hat çekilecek.

 

Böylece tavan lambasından röle tetiklenecek, röle aküden aldığı enerjiyi sislere gönderecek, tavan lambası söndüğünde röle akımı kesecek sisler sönecek...

 

Ancaaaak; aklıma takılan şey ise şu:

Ben sisleri içeriden açmışsam ve aynı zamanda tavan lambası da kapılar açılıp yanarsa yani aynı anda iki farklı + akım sislere verilirse bir sıkıntı olur mu?