İçeriğe Yönlendir

Reterdar - Hız Kesici Nedir, Nasıl Çalışır ?


Hasan Karabekiroglu

Recommended Posts

Hasan Karabekiroglu
(düzenlendi)

Röterdar, reterdar, motor freni, eksoz freni, diferansiyel şanzıman freni olarak bilinir. Asıl tabiri hız kesici veya yavaşlatıcı demek daha doğru. Yüksek ağırlıklı araçlarda çekici otobüs gibi kullanılır, çünkü bu tür araçlarda normal disk veya kampanayı balata ile sıkıştırma sistemi ile araçları yavaşlatmanız mümkün değildir, ortaya yüksek oranda ısı ve aracın yanmasına kadar gidecek sonuçları doğurur, ısı o kadar yüksektir ki demiri yakacak seviyelere ulaşır, yani bildiğiniz araç tekerlerden cayır cayır yanmaya başlar.

 

Yollarda rast gelmişsinizdir muhtemelen, yolun sağında solunda cayır cayır yanan bir çekiciyi, bunun sebebi araçtaki yükün araca verdiği itme etkisi
ve buna dayanamayan mekanik sıkıştırma sistemdir.

 

Ağır araç üreticileri bunun biçin klasik frenaja destek olarak, araçtaki kinetik enerjiyi bir mekanizma nasıl yavaşlatabiliriz diye düşünmüşler
ve ortaya hız kesici çıkmış.

 

Bunlardan birini zaten hepimiz kendi otomobillerimizde kullandığımız ek donanım gerektirmeyen sistem yani motor freni; Yokuş aşağı inerken aracı küçük vitese alıp tekerlerden gelen gücün motora iletilmesi ve motorun tekeleri yavaşlatması şeklinde kullanırız. Benzinli ve dizel araçlarda farklı farklı çalışır ama genel itibariyle motorun aktarma organları ile fren yapmasını sağlarız. Aramızda da çokça usta şoför veya sürüş uzmanı diyeceğimiz arkadaşlarımız vardır, şöyle tabir ederler yokuşu çıktığın viteste geri in denir. Bundaki amaç motorun tekerden gelen mekanik gücü sönümlemesini sağlamaktır.

 

İkinci olarak eksoz freni denilen sistem bunlar, bilinen vanalı sistem, sistemi açtığın zaman vana eksozu kapatır, eksozda basınç artar, motor ortaya çıkan gazı bir kompresör gibi çalışarak dışarı atar, eksoz freni kolunu çektiğiniz zaman dızzzz diye gelen ses budur, yani özetle dizel araçların eksozunu kapatarak motoru boğma şeklinde yapılan frenajdır.

 

Üçüncüsü hidrolik sistem, bu sistemde şanzıman ile tekerler arasında bir konventör var, tork konventörü gibi düşünülebilir, bu konventörün içinde türbinler bulunur, sisteme ihtiyaç duyulduğunda ve açılıca bu türbinlere bir pompa vasıtası ile yağ basılmaya başlar ve frenaj oluşmaya başlar hidrolik sistemlerin avantajı frenaj seviyesini ayarlama imkanı sunmasıdır, yani yolda ilerlerken 1. kadem 2. kademe 3. kademe şeklinde araca frenaj yaptırabilirsiniz, sistem burada konventörün içine basılacak yağ miktarını ayarlayarak kullanıcının ne kadar frenaja ihtiyacı ihtiyacı varsa o kadar uygulama yapabilir.

 

Dördüncü sistem ise elektrikli hız kesiciler, bunlar motor ile teker arasındaki aktarma organının arasına konulan rotor ile sağlanır, tekerden gelen kinetik enerji rotora iletilir, rotorda elektrik ile ters yöne dönme sağlayarak manyetik alan oluşurur ve frenaj sağlanmış olur.

 

 

 

 

 

Burada şimdi usta şoförlerimize akıl vermek gibi anlaşılmasın diyerek naçizane olaraktan anlatayım.

 

Hiç kuşkusuz ki ağır vasıta şoförleri retardar, kulanım kolaylığından çok onlar için hayat demektir, aynı zamanda da bir ekonomi vasıtasıdır. Ülke şartlarında maalesef ağır vasıta araçlarının tonajları artmakta ve buna bağlı olarak araçta yıpranmalar olmaktadır. İlk yıpranan malzemede dorse ve çekici balatalarının eskimesidir, retardarsız bir aracın retardarlı araca kıyasla balataları 3 kat daha çabuk biter. Bilinir ki zaten yüklü bir araçdaki balatalı bir sistem ağır tonaj altında yetersiz kalacaktır. Maliyet açısından düşündüğümüzde retardarlı araç her zaman birinci sırada gelir, çünkü çekici ve dorse balatalarının birim fiyatları yüksektir, reterdarın ise bakım maliyeti bir yağ değişimi kadardır.

 

Retardar kullanırken hangi viteslerde nasıl kullanılmalı gibi bir soru çıkabilir, düşük vites ve hızlarda retardar kullanmanın bir mantığı yok, motor kompresyonu ve normal ayak freni ile durma veya yavaşlama sağlanabilir. Retardarın zaten kullanım amacı da bu değildir, yüksek hızlardan düşük hızlara inmek rampa inişlerinde kullanmak daha mantıklı olacaktır.

 

Genel olarak retardar hem rampa inişlerinde hem de trafikte takip mesafesi ayarlamada kullanılabilir, rampa inişlerinde vites küçültülür, aracın devrinin yükselmesi sağlanır ve retardar en alt kademeden devreye alınır, eğerki istenilen yavaşlama frenaj sağlanamamış ise bir miktar ayak freni ile birlikte retardar kademesi yükseltilebilir. Takip mesafesi ayarlama ve hedefte durma işlemleri tamamen kullanıcının insiyatifinde yapılır.

 

Reterdar araç markalarında çeşit çeşit olsa bile genelde direksiyonun sağ veya sol tarafında bir elektronik kol vasıtasıyla kullanılır ve kademelidir.

 

image.png.0c9a833b905acbf99cb366516c548fed.png

 

Kademe kısmını şoför ayarlar örnek olarak 100 km hızla gidilmekte ve bu hızı 50 km ye kadar düşürmek isteniliyorsa, retardar kolu 1 kere çekilir, ve 3. Kademe frenaj sağlanır böylelikle araç 80 km hıza düşer bu hıza gelindiğinde retardar kolu bir kademe daha çekilir hız 60 a iner ve 2. Kademe kullanılmış olur, son olarak çekilen kolda 1. Kademeye düşen retardar 50 km hıza aracı indirmiş olur. Bu kademe kısımları araç markalarına göre değişiklik gösterir, ve bir ECU tarafından kontrollü olarak kullanılır, yani 100 km hızla giderken 1. Kademede retardarı devreye sokmanıza izin vermez sistemde arızaya neden olmamak içindir.

 

image.png.4ae92f7530d135ba7a44435e0a76c5ed.png

 

Retardar kullanım şekli araçdan araca farklılık gösterir, bir otobüs ile bir çekicideki kullanımları farklıdır, mevsimsel olarak kaygan zemin vs. karlı yollarda otobüsler, çekicilere nazaran daha şanslı ve sistemi çok kullanırlar, bunun nedeni aracın yani otobüsün tek parça olmasında kaynaklıdır, sisteme ihtiyaç duyduğunuz zaman size gerekli olan frenajı karlı buzlu yolda sağlayacaktır ama çokça rast gelmekteyiz karlı buzlu yollarda otobüsler normal otomobillerden daha hızlı yol almaktalar. Hangi teknoloji ile donatılır ise donatılsın yolda ilerleyen bir araç fizik kurallarının üstüne çıkamaz yani araçdaki bilmem ne teknolojisi var diye dikkatsizlik edilemez. Edildiğini görüp yolda yaşanan can pazarları yaşanmakta.

 

Tabi bu sistemde kullanıma bağlı olarak sıcaklık artışı olacaktır, araç üreticileri bunu motor suyu soğutma sistemine entegre ederek sağlamış olurlar

 

image.png.cb81e48dc8b924410e53a160d8f2c6b6.png

 

image.png.8ecd5ca540d2d48891d491e04b282156.png

 

Karlı bir yolda çekiciler reterdarı daha dikkatli kullanmak zorundadırlar. Bunun nedeni, retardar sisteminin çekicide olması, yani dorse de bununla ilgili bir sistem yoktur, çekici araçlarındaki retardar sadece çekiciye frenah uygular ve dorsedeki olan yük ve dorsenin kendisi çekiciye arkadan bir itiş kuvveti uygulayacağından kayma riski daha fazladır ve retardarın dikkatli ve sınırlı kullanılması gerekir.

 

 

  

 

 

 

tarihinde Hasan Karabekiroglu tarafından düzenlendi
imla
  • Beğen 8
Yorum bağlantısı
Evren Erakçora

Yaşlı bir otobüs şoförü ile bir konuşmamız olmuştu yıllar önce,
- abi kaç para yakıyor bu?
- bi lira
- şu ritartır nasıl çalışıyor, hidrolik mi?
- yok cerranlı
- iyimiş

Yorum bağlantısı
Metin Akbal
On 09.02.2019 at 14:34, Osman Yücel Çetin yazdı:
 
Arada açar dinlerim. O derece severim....[emoji3]
 

Arkadan birde körük sesi gelseymis [emoji16]

 

@Hasan Karabekiroglu Kullanılması ve kullanılmaması gereken yer-zamana da değinseydin. Aramızda E sınıfı ehliyeti olanlar, helikopter uçak falan kullananlar vardır :)

  • Beğen 1
Yorum bağlantısı
Ali Gök

liberty de şehirler arası yollarda ov yi kapattığımda 100 le iniyorsam resmen 100 e kitliyor artmıyor hız kolay kolay.

 

bolu dağı tekir yokuşu dahil fren kullanmıyorum

Yorum bağlantısı
Hasan Karabekiroglu
11 dakika önce, Metin Akbal yazdı:

Arkadan birde körük sesi gelseymis emoji16.png

 

@Hasan Karabekiroglu Kullanılması ve kullanılmaması gereken yer-zamana da değinseydin. Aramızda E sınıfı ehliyeti olanlar, helikopter uçak falan kullananlar vardır :)

 

Olur detaylandırırız... 

Yorum bağlantısı
Servet Aydın
36 dakika önce, Ali Gök yazdı:

liberty de şehirler arası yollarda ov yi kapattığımda 100 le iniyorsam resmen 100 e kitliyor artmıyor hız kolay kolay.

 

bolu dağı tekir yokuşu dahil fren kullanmıyorum

Motorun hacmi sahnede 

Yorum bağlantısı
Hasan Karabekiroglu
2 dakika önce, Servet Aydın yazdı:

Motorun hacmi sahnede 

 

Hah onu dicektim, motor fena direnç oluşturuyor zaten, gerek yok ek donanıma, senin balatalarda uzun ömürlü olur :) 

Yorum bağlantısı
Ali Gök

yanlış olmasın arabanın kralı ha :nargile:

15 dakika önce, Servet Aydın yazdı:

Motorun hacmi sahnede 

 

şöförde iş yok yani hiç oldumu bu şimdi :D

  • Mutlu 2
Yorum bağlantısı
  • Konuyu Görüntüleyenler   0 kullanıcı

    Sayfayı görüntüleyen kayıtlı kullanıcı bulunmuyor.

×
×
  • Yeni Oluştur...